فعل در گویش دالینی

author

  • راضیه موسوی خو دانشجوی دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Abstract:

گویش دالینی یکی از گویش­ های جنوب غربی ایران است که امروزه گویش رایج مردم روستای دالین است. این روستا در استان فارس، حد فاصل شیراز و اردکان قرار­دارد.گویش دالینی زیر­شاخۀ گویش اردکانی از گویش‌های شاخهٔ ایرانی نو غربی است. این مقاله به بررسی ساختار فعل در گویش دالینی می­ پردازد. مواد زبانی این تحقیق در تابستان 1391 از میان مردم این روستا و بخصوص خاندان رئیسی و اسدی دالینی جمع‌آوری شده ­است. در این مقاله مباحثی مانند ساخت ماده­ های ماضی و مضارع، ساخت مصدر و صفت مفعولی، ادات فعلی، انواع فعل از­­ نظر وجه، زمان و نمود و ساخت فعل مجهول ارائه­ شده ­اند. فعل درگویش دالینی با  فعل در فارسی معیار در بسیاری از موارد  فرق­­ دارد. از­جمله در چگونگی ساختن زمان ­های مختلف فعل، صرف فعل­ ها، چسبیدن شناسه ­ها به فعل، افعال کمکی و موارد دیگر که همه به تفصیل در این مقاله آمده ­است. قسمت­ های عمدهٔ گویش های استان فارس و بوشهر به گروه زبان­ های جنوب غربی ایران تعلق ­دارند. در برخی از این گویش ­ها، ویژگی مهمی از جمله ساخت ارگاتیو که از لحاظ تاریخی، ادامهٔ صورت تحول­ یافتهٔ ساخت مجهول دوره باستان است، در افعال ماضی متعدی در تقابل با افعال لازم  ماضی که خود بازمانده زبان فارسی میانه است، به جای مانده ­است. افعال ماضی  متعدی دالینی، همچون زبان پهلوی، به کمک عامل و ماده ماضی ساخته می­شود. عامل، همیشه پیش از مادۀ ماضی می­ آید و می­ تواند اسم (مفرد یا جمع) یا  ضمایر شخصی متصل یا ضمایر منفصل غیر­صریح یا غیر­فاعلی باشد؛ چیزی که به  فارسی امروزی نرسیده­ است. شباهت فعل در گویش دالینی با فارسی معیار ، اندک و انگشت‌شمار است که این موضوع گویش دالینی را گویشی خاص و درخور­توجه می­ سازد. در گویش دالینی برای ساختن وجه­ ها و زمان‌های مختلف، قواعد خاصی وجود دارد؛ مثلاً برخی افعال خاص با استثناءهایی همراهند که نشان دهندهٔ ظرافت این گویش و دقت در ساخت فعل‌هاست.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

فعل در گویش شهمیرزادی

شهمیرزاد یکی از شهرهای  استان سمنان است. گویش مردمان این شهر با زبان فارسی قدیم و گویش مازندرانی آمیخته­است. بعضی فعل‌ها در گویش شهمیرزادی بازماندۀ شکل کهن افعال در زبان فارسی دری، فارسی میانه و ایرانی باستان است. امروزه کاربرد بسیاری از افعال با آنچه در ادوار آغازین به کار می‌‌رفته، تفاوت‌های زیادی یافته است؛ اما هنوز بازماندۀ افعال کهن را در بعضی گویش‌ها می‌توان یافت؛ از جمله  شباهت‌های زیادی...

full text

فعل در گویش کلاسوری

دستگاه فعل در گویش کلاسوری مختصات و ویژگی­هایی دارد که آن را در تقابل با زبان فارسی و دیگر گویش­های جنوب غربی ایران قرار می­دهد. حتی در مواردی آن را از برخی از گویش­های هم‌خانوادۀ خود، نظیر هرزنی، تالشی، تاکستانی، چالی، اشتهاردی، سگزاری، خیارجی و ... که گروه زبان­های شمال غربی ایران را تشکیل می­دهند و احتمالاً جملگی از آذری باستان منشعب شده­اند، متمایز می­کند. برخی از این ویژگی­ها که در بررسی­ها...

full text

فعل در گویش دشتک فارس

دشتک یکی از روستاهای بخش درودزن از شهرستان مرودشت استان فارس است. گویش دشتکی از گویش­های متعلق به به شاخۀ زبان‌های ایرانی جنوب غربی است. پژوهش حاضر به­تحلیلی توصیفی از داده­هایی می­پردازد که به صورت میدانی جمع­آوری شده­است. در گویش دشتکی، در برخی افعال، شناسه به جای آمدن در آخر فعل، در ابتدای فعل آورده می‌شود. شناسه‌ها در فعل‌های مختلف، تفاوت آوایی دارند. در صرف فعل زمان آینده، برخلاف فارسی معی...

full text

ساختار «فعل» در گویش خزلی

گویش خزلی یکی از گویش‌های کردی جنوبی است که گسترۀ آن بخش‌هایی از استان‌های ایلام، کرمانشاه و همدان می‌باشد. بدیهی است شرایط اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی متفاوتی که گویشوران خزلی با آن در ارتباط هستند، باعث می‌شود که در این گویش،‌ لهجه‌های متعددی به وجود آید و این خود باعث تمایز ساختار زبانی این گویش می‌شود؛ بنابراین، بررسی ساختار و نظام صرف فعل در این گویش، جهت شناخت هر چه بهتر و بیشتر آن، ارزشمند ...

full text

دستگاه فعل در گویش اشُمی

هدف از نگارش این مقاله، بررسی و توصیف دستگاه فعل در گویش اشُمی است. این گویش در شمال استان هرمزگان، در شهرستان حاجی‌آباد و توابع آن یعنی فارغان، طارم، هاشم‌آباد، جائین و روستاهای اطراف آن تکلم می‌شود و جزء شاخه­ی جنوب غربی زبان‌های ایران است. در مطالعات گویش‌شناسی، فعل از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا از ستون‌های اصلی هر زبان و گویش به شمار می­رود و در برابر دگرگونی‌های زبانی، همواره بیشترین ...

full text

فعل های خاص در گویش مردم بندرخمیر

واژگان یک زبان یا گویش به عنوان مواد خام و اصلی هر زبان، نشان دهنده­ ی فرهنگ، باور و روش زندگی مردمی هستند که با آن سخن می­گویند؛ و در این میان، فعل­ها به سبب بار معنایی که در جمله بر عهده دارند نقش مهمی ایفا می­کنند. در گویش مردم بندرخمیر (در استان هرمزگان، 70 کیلومتری غرب بندرعباس)، فعل ­­های ساده ­ای یافت می­شود که در زبان فارسی معیار امروزی، برای آن ها فعل ساده­­ای وجود ندارد. با توجه ب...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 1

pages  109- 125

publication date 2020-05-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023